Bilindiği üzere Yavuz Sultan Selim Köprüsü Avrupa yakasında Mahmutbey’den başlamak üzere araç trafiğine açıldı. Bu durumda dahi İstanbul trafiğini azalttığı gözleniyor Ancak Mahmutbey’den batıya doğru olarak planlanan projeye henüz başlanmadı.  Mahmutbey-Kınalı hattı arasında Silivri ve Çatalca da dahil olmak üzere yol çalışmalarının başlaması için Bakanlar Kurulu 11/10/2016 tarihinde kuzey Marmara otoyolu (3. Köprü otoyolu) projesi hakkında 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 27. Maddesi uyarınca acele kamulaştırma yönünde karar vermiştir.
 
Buna göre İstanbul, Kocaeli ve Sakarya’daki bazı taşınmazlar kamulaştırılacak.  




Proje kapsamında Kınalı’dan Akyazı’ya kadar olan projenin üzerinden geçtiği tüm parsellerin karayolları genel müdürlüğü tarafından kamulaştırılacak olduğunu anlıyoruz. Halk dilinde 3. Köprü yolu olarak nitelendirilen Kuzey Marmara otoyolu projesinin Silivri bölgesini  kısa ve/veya uzun vadede sosyal ve ekonomik açıdan etkileyeceğini ön görmek zor değil zira yol merkeze çok uzaktan geçmiyor ve Silivri bölgesinde kamulaştırılacak alan yüzölçümü de azımsanmayacak derecede fazla.
 
Ancak katı usul kuralları içeren acele kamulaştırma süreci ve bunun taşınmaz sahiplerine etkisi konularına değinmek taşınmaz sahiplerinin olası hak kayıplarının önüne geçmek adına önem arz etmektedir. 

Kamulaştırma nedir?
 
Kamulaştırma: özel mülkiyete konu olan bir taşınmaza; devlete ait kurum ve kuruluşlarca kamu yararı ilkesi çerçevesinde el konulması işlemi olarak tanımlanmaktadır. Kamulaştırma; özel mülkiyete konu olan taşınmazın bir kısmı veya tamamı üzerinde gerçekleştirilebilir. Kamulaştırma söz konusu olduğunda; devletin, kamulaştırılan taşınmazın bedelini ilgili kişiye ödemesi gerekmektedir. Kamu kamulaştırma sürecini taşınmaz sahiplerinin kanunlarca ve anayasa tarafından korunan mülkiyet haklarına zeval getirmeden yönetmelidir.
 
Bu konuda olası hak kayıplarının önüne geçmek adına bu sürecin avukatlar tarafından yürütülmesi veya taşınmaz sahipleri tarafından hukuki destek alınması önem arz etmektedir. 

Acele kamulaştırma nedir?
 
Bilindiği üzere Bakanlar Kurulu ilgili kararıyla proje için acele kamulaştırma karar almıştır. Peki bu acele kamulaştırma ne demektedir Acele Kamulaştırma 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 27. Maddesinde düzenlenmiştir. İlgili madde uyarınca Acele Kamulaştırma normal kamulaştırmadan farklıdır. Acele Kamulaştırmada acil bir ihtiyaç olması sebebiyle rutin kamulaştırma prosedürlerinden çıkılarak kamulaştırma işlemi yerine getirilir ve  Acele Kamulaştırma işlemleri  ancak Bakanlar Kurulu kararı ile yapılabilir.
 
 Acele Kamulaştırma Nasıl Yapılır?
 
Acele kamulaştırmada aslında kamulaştırmaya yönelik tüm işlemler aynen yapılmaktadır. Farkı ise bunların kamulaştırma işleminden sonra yapılması olmaktadır.
 
Bu sürecin basite indirgeyerek şu şekilde algoritmasını alabiliriz.
 
Acele kamulaştırma da öncelikle 2942 Sayılı Kanunun 8. Maddesine göre oluşturulan Kıymet Takdir Komisyonu tarafından kamulaştırılacak yer için kıymet takdiri yapılacak ve Kamu kamulaştırma işlemi bu kıymet takdiri üzerinden taşınmaz sahiplerine uzlaşma teklifi göndererek uzlaşma toplantısına davet edecektir.
 
Taşımaz sahipleriyle uzlaşamayan kamu taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde tespit niteliğinde acele kamulaştırma talebiyle taşınmazın bedelinin tespitini talep edecektir.
 
Mahkemece görevlendirilen bilirkişi heyeti tarafından belirlenen bedel taşınmaz sahibinin hesabına bloke edilip kamu tarafından el atma kararı alınmış olacaktır. Mahkeme burada sadece bir tespit makamı gibi olmaktadır. Kamu yararının varlığına kanaat getirmesi ve Bilirkişi heyeti tarafından tespit edilen taşınmazın bedelinin taşınmazın malin sahibinin banka hesabına bloke edilmesi davanın kabulü için yeterlidir.
 
Acele Kamulaştırma davası bir nevi delil tespiti davasıdır. Davanın kabul edilmesi tapuda malik olarak kişinin değişmesine sebep olmayacaktır. Bu davanın kabulü ile idare orada kamu yararı olan işlemi yapabilecektir. Fakat işlemler sona ermeyecektir. Tıpkı normal kamulaştırma sürecindeki gibi işlemler aynen devam edecektir

İdare öncelikle malın sahibi ile anlaşma yoluyla satın almayı deneyecektir. Bu işlemde uzlaşma olursa belirlenen bedel ödenerek kamulaştırma işlemi sonlandırılacaktır. Fakat uzlaşma sağlanamazsa idare tarafından ayrıca “Kamulaştırma Bedelinin Tespiti ve Tescil” davası açılacaktır. Uygulamada bazı durumlarda idare işi sürüncemede bırakma amacıyla zaten kamu yararı olan acil konuyu çözdüğü için açmamaktadır. Bu durumda malın sahibi de bedelin tespitine yönelik bir tespit davası açabilecektir. Ayrıca makul sürede idare tarafından Bedel Tespiti ve Tescil davası açılmaz ise malın sahibi kamulaştırmasız el atma sebebiyle tazminat davası açma hakkına haiz olacaktır. Yerleşik yargı içtihatlarında belirtilen makul süre 6 aydır. Bu süre içerisinde idarenin tescil davası açması gerekmektedir. 

Kamu tarafından açılacak “Bedel Tespit ve Tescil davası” ve/veya taşınmaz sahibi tarafından açılacak “Kamulaştırmasız el atma” davası ile taşınmazın günün rayicine uygun bedelinin tespit ettirilerek taşınmaz sahibine ödenmesi sağlanmalıdır.  Ayrıca yapılan kamulaştırma işlemi neticesinde kamulaştırmadan artan kısımda meydana gelen değer kayıpları ve taşınmaz üzerinde bulunan ürünün zayi olması gibi taşınmaz sahibinin muhtemel zararlarının da tazmini için davanın hassasiyetle takip edilmesi ve taşınmaz sahiplerinin taşınmazlarının bedellerini hiçbir hak kaybına uğramadan en hızlı şekilde tahsil etmeleri açısından önem arz etmektedir.
 
Bu anlamda söz konusu kuzey Marmara otoyolu Silivri halkına hayırlı uğurlu olsun. Silivri bölgesinin İstanbul’un batı ucunu Anadolu’ya bağlayan, batıdan Avrupa’ya ve  Anadolu’ya geçişte en hızlı yol olan kuzey Marmara otoyolunun  en önemli kısmını temsil etmesi sebebiyle Silivri coğrafyasına sosyo kültürel ve ekonomik açıdan fayda getireceği aşikardır.
 
Bu yazımın kamulaştırmadan etkilenen taşınmaz sahiplerine faydalı olması umuduyla…
 
 
                                                                                                               Av. Mehtap ÖZGENÇ KAYA
                                                                                                              http://www.ozgenchukuk.com/